Een notaris bestaat dankzij zijn integriteit. Een notaris is eerlijk. Hij is door en door te vertrouwen. Zo niet, dan blaast hij zijn eigen bestaansrecht op. Ook het kantoor van de Landsadvocaat is door en door integer. Alleen het meest integere advocatenkantoor kan de zaken van de Staat behartigen. Een managing partner in een kantoor is het boegbeeld van het hele kantoor. Hij leidt het kantoor en is een voorbeeld voor allen. Zo gezien moest Frank Oranje, voormalig notaris en managing partner bij Pels Rijcken in Den Haag integer tot de derde macht zijn.
Zijn overlijden in november jongstleden was zelf gekozen. De waarschijnlijke aanleiding was een strafrechtelijk onderzoek naar verduistering van meer dan tien miljoen Euro van aan Oranje toevertrouwde gelden.
Deze zaak blinkt uit door verdrietigheid maar ook als casus voor corporate governance. Samen met eerlijkheid, transparantie en verantwoording, is integriteit immers de kern van corporate governance.
Na het overlijden van Frank Oranje publiceerde het kantoor een in memoriam waarin de man werd geprezen om zijn geweldige kwaliteiten. Toen twee weken geleden, begin maart dit jaar, naar buiten kwam dat de resultaten van een strafrechtelijk onderzoek inderdaad uitwijzen dat Oranje op grote schaal gefraudeerd heeft, publiceerde het kantoor direct een persbericht waarin de man als oud vuil aan de straat werd gezet. Opvallend is dat het kantoor zichzelf in het persbericht letterlijk als slachtoffer van de fraude presenteert. Het is lijkt door het persbericht alsof het kantoor geen enkele blaam treft.
Dat kan niet. Het is standaard bij interne fraude in een bedrijf dat het bedrijf daarvoor zelf de verantwoordelijkheid neemt. Dat gaat verder dan aanbieden om schade aan de gedupeerden te vergoeden. Kennelijk is de organisatie tekortgeschoten in zijn interne controle. Waar waren bij Pels Rijcken de interne en de externe accountants? Waren er procedures vastgelegd voor het overmaken van derdengelden? Hoe effectief werden die nageleefd? Hoe was er vormgegeven aan het vier ogen principe in de organisatie? Wie keek er mee met Oranje? Een gebrek aan integriteit van iemand in de leiding is nooit een incident. Per definitie is er dan in de organisatie onvoldoende controle en/of feedback geweest.
Het persbericht van het kantoor laat daarom een slechte smaak na. Bij integriteit en corporate governance hoort namelijk ook verantwoordelijkheid nemen. Ik zal het persbericht overdoen:
“In memoriam Frank Oranje Wij zijn verbijsterd door het bericht dat onze zeer gewaardeerde en geliefde voormalige managing partner vele mensen in binnen- en buitenland ernstig blijkt te hebben gedupeerd voor aanzienlijk geldelijk gewin. Wij kunnen nog steeds niet bevatten hoe dit heeft kunnen gebeuren. Frank had toch alles wat een mens ooit in zijn leven zou kunnen wensen? Onze gedachten gaan met de wetenschap van vandaag daarom nog sterker uit naar zijn nabestaanden. Zij moeten niet alleen een geliefde partner en beminde vader missen, maar zij moeten ook leren leven met het besef dat hij een geheim dubbelleven heeft geleid dat heel eenzaam moet zijn geweest. Met die laatste gedachte moeten ook al onze kantoorgenoten leren leven. Wij zijn te kort geschoten, naar de samenleving, naar onze organisatie, naar de gedupeerden en bovenal ook naar Frank zelf toe. Wij zullen de rest van dit jaar en ook daarna diep bij onszelf en binnen ons kantoor te rade gaan hoe dit pal in ons midden heeft kunnen gebeuren en waarom wij niet alleen de fraude van Frank niet hebben opgemerkt, maar ook niet zijn grote eenzaamheid. Wij hebben daarin gefaald en de samenleving en onze beroepsgroep mag ons dat aanrekenen. Wij hadden dit moeten voorkomen en het spijt ons diep dat dit ons niet gelukt is.”